Karel Çapek - Salamandralar ilə müharibə - Война с саламандрами

Tanış olaq: Karel Çapek (Чапек Карел) – 20-ci əsrin böyük Çex dramaturqu və yazıçısı. Erkən yaşlarından yazmağa, oxumağa və təhslilə böyük həvəs göstərən Çapek, güclü antifaşist və 1936-cı ildə nobel mükafatına namizəd olmuşdur. Antiutopiya və xəbərdaredici roman janrlarında yazıb yaratmış Çapek, qardaşı rəssam, fotoqraf və kitab illüstratoru Yozef ilə (Чапек Йозеф) birlikdə “R.U.R” pyesində “robot” sözünün ixtiraçısı olmuşlar.

Qısaca əsərin motivləri: Uzaq Tanamasa adasında kapitan Van Tox elmə məlum olmayan canlıları – nəhəng salamndraları kəşf etdi. Kapitan salamandraları öz uşaqları kimi sevdi. Çexiyaya qayıdandan sonra Van Tox milyarder uşaqlıq dostunu tapır və onlar birlikdə sualtı tikintilər üçün ucuz işçi qüvvsi kimi salamandraların satışını reallaşdıran nəhəng Salamndra sindikatının əsasını qoyurlar. Salamndralar danışmağı öyrənirlər və şüurlu canlılar olduğu aşkara çıxır. Onların intelekti orta səviyyə intelekt sahibi insanınkına bərabərdir. Arıtq qlobal iqtisadiyyat salamandraların ucuz işçilik qüvvəsi olmadan mövcud ola bilmir. Amma dünya ölkələri salamndraları sadəcə işçi qüvvəsi kimi istifadə etmirlər. Onlar onları silahlandırırlar ki, salamandralar sahilyanı ərazilərdə həmin dövlətlərin milli maraqlarını qorusunlar. Buna baxmayaraq insanlar yanıldılar. Salamndraların sayları kosmik rəqəmlərə çatdı və onlara yaşamağa yer lazımdır. Ona görə salamndralar qitələri, ölkələri batıraraq, parçalayaraq özləri üçün yaşam yeri düzəldirlər. İnsanlar isə salamandralara qarşı birləşə bilmirlər. Bəşəriyyət məhvə məhkumdur.

Hadisələr birdən-birə dəyişir. Salamandralar insanlardan güclü olurlar. Bilirsiz bu mənə robotları xatırladır. Robotlar da bizim gözümüz, əlimiz, qulumuz və hətta lənətimiz olacaq. Buna aid bir çox film (xüsusilə film) və əsərlər var (H.G Wellsi xatırlamaq yaxşı olardı.

Karel Çapek “Salamandralar ilə müharibə” romanını 1936-cı ildə yazıb. Adolf Hitler özünü ali salamndranın timsalında gördü və yazıçını öz şəxsi düşməni elan etdi.  1938-ci ilin 30 sentyabrında, gecə saat birdə, baş nazir Eduard Daladye, böyük fürer və ali salamandra Adolf Hitler və heç də ondan geri qalmayan digər salamandra – İtaliyanın baş naziri Benito Mussoloni ilə Münhen razılaşmasını imzaladırlar. Nəticədə Çexoslovakiya 1939-cu ilin martında faşist salamandralar tərəfindən işğal edildi. Karel Çapek bu tarixə qədər yaşamadı. 1938-ci ilin 25 dekabr tarixində dünyasını dəyişdi.

Onun qardaşı Yozef Çapek, Alman konslagerində məhv edildi. Faşist salamndraların gəlməsindən qabaq yazıçının həyat yoldaşı Olqa yazıçının arxivini bağda basdırır və faşistlər arxivi tapa bilmirlər. Ona görə də arxiv qorunur. 

Nəticə olaraq:

-       Əsər mənə 7-8 il bundan öncə oxuduğum Jül Vern əsərlərini xatırladaraq nostalji hisslər yaşatdı (əsərin birinci yarısı).

-   Salamandralar canlı olaraq fərqli, maraqlı və olduqca diqqətə layiqdir və əsər məni bu canlıları araşdırmağa istiqamətləndirdi. Nə də olsa insan ana bətnində olarkən, inkişaf zamanı genetik qanunların təsiri ilə əcdadlarını təkrarlayır və digər canlılara bənzəyir. Bu canlılardan biri də salamandradır.

-       Maraqlı vaxt keçirdim. Coğrafi biliklərimi təkrarladım.

-    Əsərdə bir neçə janr kəsişir ki, bu həmişə mənim xoşuma gəlir: fantastika, antiutopiya, xəbərdaredici roman, macera, drama.

Xoşuna gəldisə əsas səhifəyə keç və digər yazılarımı oxu: Əsas səhifə