Jan-Pol Sartr - Ürəkbulanma



Kitabın arxa üzündən: Əsərin qəhrəmanı həqiqət axtarır, dünyanın xaosu, həyatın absurdluğu və çıxılmazlığı içində öz mövcudluğunun mənasını anlamağa çalışır...Sartr bu xaos içində insan azadlığının, onun şərəf və ləyaqətinin qorunmasının mühümlüyünü qabardır...“Ürəkbulanma” (fr. La Nausée, ilk adı “Melanxoliya” olub) XX əsrin ən böyük filosoflarından biri, yazıçı və markisist, ateist ekzistensializmin banilərindən biri olan Jan Pol Sartrın ilk romanıdır. Sartrı bütün dünya 1938-ci ildə məhz bu romanla tanıdı. Əsər Antuan Rokentinin gündəlikləri əsasında qurulub.“Ürəkbulanma” romanı öz gücü ilə Sartrın sonrakı bütün əsərlərinə xüsusi təsirini göstərib.
Nə düşünürəm?: Kitabı oxumağa başlarkən adi, yalnız, bezmiş və axtarışda olan, analitik insanla qarşı – qarşıya olduğumu başa düşdüm. Əslində kitabı almağıma səbəb də məhz yuxarıdakı “Əsərin qəhrəmanı həqiqət axtarır” – cümləsi oldu. Mənə yaxın bir şey olduğundan dedim ki, bu kitabı mütləq oxumalıyam. Oxuduqda sonra gördüm ki,  həqiqəti axtarmağına axtarır və bu romanda açıq aşkar deyil, üstü örtülü müxtəlif epizodların sintezi olaraq bizə təqdim olunur. Roman həcmcə kifayət qədər kiçik olsa da içində bir çox rənglər var. İlk gözümə dəyən rəng baş qəhrəmanın reallığı itirməsidir. Yəni tarazlığını itirmək də deyə bilərik. Romanın bu hissəsini tam mənasıyla başa düşmək üçün məhz bu məqama yaxınlaşmış olmaq lazımdır. İkinci rəng insan həyatının rəngarəngliyi, macera və sərgüzəştlər haqqında onun şəxsi düşüncələridir. Eyni zamanda onun maceralar haqqında dedikləridir. Üçüncü rəng Rokentinin keçmişini itirməsini vurğulamasıdır. Maraqlıdır həqiqətən də. Bunu gələcəyə də aid etmək olar. Məsələn arzu və xəyallarından imtina etmiş insan gələcəyini itirmiş insandır. Keçmişini itirmək belə güman edirəm ki, əldə etdiklərinə dəyər verməyib, naşükürlük edəndir. Məhz bu motivlər mənə çox doğma gəldi. Onun keçirdiyi hisslər və düşdüyü vəziyyətləri təsəvvürümdə canlandırmaq çətin olmadı. Amma fərqim ondadır ki, məndə hələ də ümid var. Hər şeyin yaxşı olacağına və s. Buna el arasında təsəlli də deyillər)). Dördüncü rəng deyərdim ki, qəhrəmanın məqsədsizliyi və hədəfsizliyidir. İnsanlığın lənəti budur (Montaignenin – Denemeler əsərini xatırlamaq pis olmazdı). Onsuzda insanın iki məqsədi var. Həyatda qalmaq və çoxalmaq. Amma insan bunu improvizə edib və minlərlə yeni – yeni məqsəd və hədəflər yaradıb. Hədəfindən də imtina edir və lap depressiyaya düşür. Beşinci rəng onun humanizmə aid söhbətləri oldu. Bu da maraqlı bir digər epizoddur. Roman həcmcə kiçikdir amma insanı geniş düşünməyə vadar etdiyinə görə həcminin kiçikliyi bilinmir.
Nəticə: Böyük ustad Sartrın yaradıcıllığının ilk əsəri olan bu roman da mənim onunla olan ilk tanışlığım oldu. Şübhəsiz digər əsərlərini də böyük həvəs və məmnuniyyətlə oxuyardım. Adları da çox maraqlı gəlir. Məhz o əsərləri bizim dilə keyfiyyətli tərcüməsi vacibdir. Qaldı ki, bu romanın tərcüməsinə, pis deyil amma məncə çatışmayan cəhətlər də var.İndi kitab tərcümə eliyənlərin çoxu uşaq – muşaqdı. Sovet dövründə tərcümə olunmuş kitablar çox keyfiyyətli olurdu çünkü bacaran adamlar tərcümə edirdilər. İndikilər bilmirlər ki, tərcümə etmək sadəcə o xarici dili bilmək deyil, öz dilini mükəmməl bilməkdir. Öz dilini mükəmməl bilmək öz dilində çox oxumaqdır. 20, 21 yaşında uşaqların tərcümə etdiyi kitab məni qane edə bilməz (mən demirəm ki, bu kitabı bu yaşlarda olan birisi tərcümə edib. Onun yaşını bilmirəm). Bəzi adamlar bu romanı başa düşməyib. Amma mən onları başa düşürəm.  Nəinki ekzistensializm fəlsəfəsi ilə maraqlanmayanlar, hətta ümumiyyətlə fəlsəfəylə maraqlanmayıb, tez-tez özünə suallar verməyənlərə bu kitab çox uzaqdı.

Bənzər yazılardan: Albert Camus - Yad
                                   Bütövlük Yanılqısı
                                   Where the Wild Things Are ( Arkadaşım Canavar )
                                   Kuklalar - Dolls - Куклы
                                   Saniyədə 5 sm - 5 сантиметров в секунду  
                                   Konfutsi - İşıq saçan sözlər
                                   Səndən yaxşıları və səndən pisləri
                                   Məni düşündürənlərdən - Harry Escott - Unravelling
                                   

Comments

Popular posts from this blog

Kerol S. Duek - Düşüncə tərzi: uğurun yeni psixologiyası

Ziqmund Freyd - Yuxuların yozumu

Corc Oruell - 1984

Janrlar və mən

Kamal Abdulla - Sehrbazlar dərəsi