Haruki Murakami - After Dark - Послемрак

Kitabın ingiliscə adı: After Dark

Kitabın rusca adı: Послемрак

Kitabın yaponca adı: アフターダーク; Afutā Dāku

Janr: Magik Realizm (müasir)

Ümumi xarakteristika: Fəlsəfə, Psixologiya, Sosiologiya

Başvermə yeri: Şərqi Asiya - Yaponiya

Süjet forması: Düzxətli-paralel

Yaş Məhdudiyyəti:Böyüklər üçün - 18+ (16+ da olar)

         Süjet: Bütün hadisələr Tokionun mərkəzində bir gecədə baş verir. Baş obrazlar: 19 yaşlı tələbə qız Mari, kafedə kitab oxuyaraq gecəsini keçirir. Orada o, trambonda ifa edə tələbə Takaxasi ilə tanış olur. Takaxasi Marinin bacısı Erini tanıyır. Bu arada Eri dərin yuxudadır. Mari (Meri) keçmiş güləşçi və hazırki otel administratoru Kaoru ilə və kompyuter eksperti tərəfindən həmin oteldə döyülən bir çinli fahişə ilə tanış olur.

         Müxtəlif tərəflərə səpələnən obrazlar. Onlardan bəziləri tələsir, bəziləri isə heç bir yerə tələsmirlər. Bəzilərinin məqsədləri var, bəzilərinin isə yoxdur. Bəziləri vaxtın tez keçməsini, bəziləri isə heç keçməməsini istəyir. Buralarda gecələr fərqli olur. Buna öyrəşdiyimiz gecə terminini aid etmək olmaz. Bizim səbrimiz tükənir. Bir çox şeyi özümüz  yaşamaq istəyirik.

         Resenziyam: Deməli sadəcə bir gün. Tələbə qızın, otel sahibəsinin, çinli fahişənin, nevrozlu gənc musiqiçinin, maskalı şəxsin və televizorda yuxulayan gənc qızın bir gecəsi. Göydələnlər şəhərində gecədir. Bu gecəyə biz Murakaminin prizmasından baxacağıq. Elə ona görə də narahat olmayın, darıxdırıcı olmayacaq. Gecə anlayışımız dəyişəcək. Bu insan oxucuda hətta adi toyuq salatına belə fərqli baxışı yarada bilir. Gecəyarısından sonra zaman ayrı cür keçir və bununla əlaqədar heç nə etmək olmur.

         Murakaminin özünəməxsus bir digər cəhəti onun qadın obrazlarla işləməsidir. Bilirsiz, qadın obrazlarla işləmək heç də asan məsələ deyil (əlbəttə onlar başqa planetlərdən gəlmsələr də yenə də çətindir. Yadplanetli obrazlar yaratmaq daha asandır.). Murakaminin romanlarında isə, biz ustalıqla işlənib hazırlanmış qadın obrazları görürük. Bu romanda obrazlar tələsməyən, sirli və yolları kəsişəndirlər. Qaranqlıq gecədə, işıqlı şəhərdə baş verən hadisələr və rənarəng obrazlar.  Musiqini unutmayaq. Romanda bir çox məşhur cazmenlər və onların yaratdığı əsərlər vurğulanıb (həmişəki kimi). Yazıçının imkanı olsa idi, bu musiqi nümunələrinin ya notlarını romana yazardı, ya da qulağa fantastik gəlsə də, elə birbaşa həmin mahnıları kitaba elə yerləşdirərdi ki, kitabın həmin yerini oxuyanda onu dinləyə bilək. Romanın adı Curtis Fullerin  "Five Spot After Dark (1959)" mahnısı ilə əlaqədardır. Murakami romanlarına çox sevdiyi, bəyəndiyi mahnıların adlarını verir və beləliklə də musiqi ilə ədəbiyyatı birləşdirir (Beatels - Norwegian Wood, Nat King Cole - South of the Border, West of the Sun). Yazıçının böyüklüyünə baxın ki, musiqi ilə ədəbiyyatı birləşdirə bilir.

         Yekun: Əvvəllcə bu romana böyük ümidlər bəsləməsəm də, yarılayandan sonra fikrim dəyişdi və Murakaminin növbəti gözəl yaradıcıllıq məhsulu ilə tanış olduğuma sevindim. Bu obrazlar mənə "real" həyatda olan ətdən sümükdən olan insanlardan daha dəyərlidir deyə bilərəm. Dəqiqliklə deyə bilmərəm niyə, amma bu belədir. Beləliklə Murakaminin beşinci kitabını bitirdim və baxışlarım onun oxuyacağım növbəti kitabını axtarır). 

         Kitabdan seçmələr:

   1.     Yaşamaq üçün insana yanacaq kimi xatirələr lazımdır. Fərq etməz, sadəcə xatirələr.

    2.     Qulaq as, insan həyatı işıqlı və qaranlıq hissələrə bölünəcək dərəcədə primitiv deyil. İşıq və zülmət arasında milyonlarla keçid rənglər və kölgələr var. Şüurlu insan həyatı boyu onları ayırmağı öyrənir. İnsan bunun üçün çoxlu güc və vaxt sərf edir. Mən sənin qaranlıq olduğunu düşünmürəm.

   3.     Adi insanlar gərək gecənin bu vaxtı yatalar -, gülərək Takaxasi deyir. Ümumiyyətlə insan bu yaxınlarda - bir neçə min il öncədən etibarən gecələr gəzintiyə çıxmağa başlayıb. O vaxta qədər isə insanlar günəş qürub edən kimi mağaralarına girib çölə çıxmırdılar. Prinsipcə bizim bioloji saatlarımız hələ də belə işləyir. Günün təhlükəli hissələrində biz yatırıq.

   4.     Reallıq qum kimi onun barmaqları arasından süzülüb getdi. Vaxt da onun tərəfində deyil.

   5.     Yaxşı işlər ortadan bölünmürlər. Həyatda bəzi şeylər təklikdə  alınır, bəzi şeylər isə ikilikdə. İkisini birləşdirmək yaxşı şeydi, amma qarışdırmaq heç bir fayda verməz. 

   6.     Oda atılan fəlsəfi traktatlar, reklamlar, iyrənc pornoqrafiya ya da valyuta. Alov üçün bunları hamısı kağızdı. "Oyy yox Kantı atdılar", "Axşam xəbərləri", "Döşlərə bir bax" deyib alov müxtəlif cür ki yanmayacaq. Alov üçün bunların heç birinin fərqi yoxdu.

Bənzər yazılardan:

Haruki Murakami - Norveç Meşəsi

Haruki Murakami - Sərhəddən Cənuba, Günəşdən Şərqə

Haruki Murakami - Qaçış Deyərkən Nəyi Nəzərdə Tuturam

Haruki Murakami - Mənim Sevimli Peykim

Murakami Axtarışında (məqalə)