Viktor Pelevin - Dəhşət Dəbilqəsi - Виктор Пелевин - Шлем ужаса

 Pelevin, mən səni “Omon Ra” və “Həşəratların Həyatı” kitablarına görə çox sevirəm, bəyənirəm. Postmodernizmin gözəl təmsilçisi və əvvəlki yazımda da qeyd etdiyim kimi, yazıları mənim üçün sanki meditasiya olan Pelevini bu əsərini bəyənmədim. Pelevindən nə gözləyəcəyini bilmirsən. Çünki o, həyat fəlsəfəsini, fantastikasını sözlərə, cümlələrə yaya bilir. Heç də hamı onun kitablarını başa düşə bilməz.

Tarixçə: Povest, Canongate nəşriyyatının, müasir dövrün ən parlaq yazıçılarına müraciət edərək, mifləri yeni versiyada yazmaq üçün təşkil etdiyi  beynəlxalq layihəsi əsasında hazırlanmışdır.
Layihədə janrını ustaları sayılan, Umberto Eko, Karen Armstronq, Canet Uinterson (Дженет Уинтерсон, Умберто Эко, Карен Армстронг) kimi yazıçılar da yer alıblar.

Viktor Pelevin bu kitabı haqqında deyir: “Bu nəşriyyatın olduqca maraqlı bir layihəsi idi. Biz gərək istədiyimiz kimi hansısa mifi yeni versiyada yazmalıydıq. Mən italyan dostumun qızından istədiyi mifin adını yazmağını istədim. O, da bir qədər düşündükdən sonra yazdı: Minotaurus”

Nəticədə də, Rusiyanın ən sirli yazıçısının növbəti kitabı ərsəyə gəldi. Yəqin ki, siz Afinanın böyük qəhrəmanı, Teseyin Minotavra qalib gəlməsini və Ariadnanın köməkliyi ilə çıxışı olmayan labirintdən çıxmasını xatırlayırsınız. Bizim həyatımız da uğura gedən yol və bu yolun arxasında da uğursuzluqların baş verdiyi labirintdir. Biz çətinliklərə sinə gərərək, həmişə məqsədimizə çatırıq. Bizim hər birimiz labirintdən çıxışı, tapdığı Ariadnanın ipi vasitəsiylə tapır.

İlk epizod: Məsələn mən otaqdayam. Ya da kamerada. Ən doğrusu hansıdır, sözün düzü, bilmirəm. O böyük deyil, Divarlar yaşıl, tavanda isə ağ kasa var. Divarda çarpayı var. digərində isə klaviatura bərkidilmiş lövhə. Lövhə stola çox bərk yapışdırılıb. Stolun arxasında isə divara bərkidilmiş LCD ekran var. Yazdığım bu hərflər orda peydə olur. Onu sındırmaq olmur. Artıq sınamışam. Otaqda iki qapı var və onlardan birisi qəribə qaramtıl-yaşıl rəngdədir və bağlıdır. Mərkəzində isə qəribə karniz var. Digər qapı isə taxtadandır, ağ rəngdədir və vanna otağına açılır. O isə açıqdır.

Təhlil: Deyərdim ki, Pelevinin ən yalnız əsərlərindəndir. Yəni çat formasında yazılan kitab ideya baxımından qeyri-adi deyi, lakin kreativdir. Söhbətdə yer alanlar bir-biriləri ilə yaxınlaşmaq istəyirlər, amma onları qəddarca aldadılırlar. Bir-birilərinə ürəklərini açmaq istəyirlər, lakin onları psixoloji zərbəyə məruz qoyurlar. Açıq-aydın görünür: virtual həyatın timsalında bizim real həyatımız və ondakı qarşılaşdığımız problemlər. Bu problemləri həll etmək üçün isə bəzən biz nə etdiyimizi və nə edəcəyimizi bilmirik.

Tənqid: Qısaca bu başlıq altında da fikirlərimi də izah edim. Belə ki, ilk cümlələrdən etibarən oxucu və obrazlar baş sındırıcı vəziyyətə düşürlər. Çoxlu suallar, çoxlu qeyri-müəyyənliklər və müəmmalar. Yazıçı obrazlarla çox oynuyub, konkret qəliblərdə verib. Əslində kitabın formatı bunu tələb edir və əsərin mənfi tərəfləri bununla bitmir. Oxuyub bitirdikdən sonra, əsərdən insana qalan çox az şey olur. Əlbəttə, əsərin müxtəlif yerlərində düşülmüş bu vəziyyətlər müxtəlif formalarda, müxtəlif yerlərə yozulur və bunlar özü özlüyündə maraqlıdır, mənalıdır. Bəzən oxuduğun yerləri bir daha oxumalı olursan. Fantastika, Sci Fi sevənlər üçün bu əsəri təsəvvürdə canlandırmaq çətin olmaz (əslində mənə də çətin olmadı. Sadəcə mürəkkəblik çoxdur.).

Sinopsis: Bağlı otaq. İşlək komyuter. Hadisələrin baş vermə zamanı və məkanı naməlumdur. Zarafat? Təcrübə? Cəza? Gözlərin qarşısında sadəcə monitor....

Nəticə: Əsərdə bir çox şeyi metaforanın yardımı ilə görmək olar: həm müasir biznes dünyasını, həm Dan Brownu kölgədə qoyacaq intelektual dedektiv fason məqamları, həm insan beyninin iş prinsiplərini (olduqca yadda qalan bəzi məqamlar oldu), fəlsəfə, psixologiya və müasir virtual həyatı. Bax beləcə Pelevinin kim nə qədər bacara bilərsə, o qədər anlayacağı,  oxuduğum üçüncü kitabı.

Kitabı oxu: burada

Wikipedia məlumat: burada

Bənzər yazılar:

Viktor Pelevin – Omon Ra (Омон Ра)

Viktor Pelevin – Həşəratların Həyatı (Жизнь насекомых)

Digər yazılarım: burada