Velosipedli oğlan - The kid with a bike - Le gamin au vélo

Siril

         Bu hekayə, atası tərəfindənm uşaq evinə atılmış, amma atası ilə mənəvi əlaqəni itirməyən 12 yaşlı oğlanın hekayəsidir. Tamamilə təsadüfən Siril (oğlanın adı) Samanta ilə tanış olur. Samanta gözəllik salonunun sahibəsidir və Sirilə icazə verir ki, bazar günləri onunla birlikdə qalsın. Siril böyük daxili xaos, yaşıyla tərs mütənasib hadisələrə yaşayır. Sığınacaq təklif edən iki cəbhə arasından seçim etməlidir. Hətta, sığınacaq tapmaq məsələsində də xeyir və şər mübarizə aparır. Lakin, Siril çox çətin günlər yaşasa da, həqiqi sevgi qalib gəlir. Filmdə sakit və tipik fransız şəhərciyində həyat, azyaşlıların kriminallıq tələsinə düşməsi, fransız insanlarının bir-birinə olan münasibətləri, çətin xasiyyətli uşağın tərbiyəsi, sosial problemlər, pozulan uşaq psixologiyası, düşünülməmiş addımlar və onların yaratdığı nəticələr kimi məsələlər təsvir olunub. Film bizə çox şey haqqında düşünməyə imkan yaradır.

         Filmin adı niyə “Velosipedli oğlan”-dır? Çünki, Siril kimsəsizlər evinə qoyulandan velosipedini və ona paralel olaraq da atsını axtarır. Velosiped həm simvolik mənada, həm də real olaraq Siril üçün böyük əhəmiyyət ərz edir. Çox çətin günlər yaşayan Siril üçün velosipedlə gəzintiyə çıxmaq rahatladıcı təsir göstərir. Eyni zamanda velosipdin axtarışı ilə atasının axtarışını bir-birinə paralel edir. O, kimsəsizlər evinə düşəndən özünə sual verir: “Atam haradadır?”. Bu nəhəng dünyada onun üçün bir nəfər doğma insan var və onu axtarıb tapmalıdır. Filmin təxminən 2/3-də Siril qaçır. Əvvəlcə uşaq evindən, sonra onu qəbul edən Samantadan, təhlükəli uşaqlardan və velosipedini oğurlamaq istəyənlərdən. 

Darden qardaşlarının bu filmi olduqca tragikdir. Bu sadəcə bir nəfərin tragediyası deyil. Bu məsuliyyətsizliyin və eqoizmin öz pikini yaşadığı cəmiyyətin tragediyasıdır. Bununla mübarizə aparmaq güclü şəxsiyyətlərin işidir (onları Supermen adlandırmaq olar). Filmdə belə güclü şəxsiyyət var və Samantanın timsalında əsl valideynin necə olduğunu görürük: həm analıq şəfqəti, həm dost, həm köməkçi, həm də ata. Samanta obrazına heyran qalmamaq olmur. Samanta obrazı təhlil üçün çox da yaramır, çünki ilkin məlumatlar azdır. Belə insanların çox olması cəmiyyətin sağlam olmasını göstərər. Sirilin atası küncə sıxışdırılmış və var gücüylə bu küncdən çıxmağa çalışan vəhşi heyvanı xatırlatdı. Filmdə də rejissorlar bu obrazı problem içində itib-batan, eqoistik və apatiyaya düşmüş kimi təsvir ediblər. Əvvəllər oğlunu çox sevirdi, çox qəribədir ki, indi bunun əlamətləri heç yoxdur. Yəni valideyn öz övladını belə rahatlıqla atıb, hər şeyi yenidən başlamaq adı altında məsuliyyətindən imtina edə bilər? Heç vicdan əzabı çəkmədi? İnsan buna qadirdi? Mən inanıram ki, bu yazını oxuyan hər bir insanın həm maddi, həm də mənəvi baxımdan çətin günləri olub. Lakin bu çətinliklərlə mübarizə aparmaq elə bizi insan edən ən əsas kriteriyadır. Səbrli olmalı və mübarizə aparmalıyıq. Yalnız rahatlıq istəyən insanlar həyata qarşı çıxmış hesab olunur ki, həyat da onları cəzalandırır.

Filmdəki hadisələr 12 yaşlı kürən saçlı Srilin ətrafında cərəyan edir. Siril elə bir obrazdır ki, izləyici filmin müxtəlif yerlərində  ona həm anlayış və məhəbbət, həm də nifrət bəsləyir. Sirilin tünd xasiyyəti bilavasitə onun günahı deyil. Axı bu necə onun günahı ola bilər? Siril sadəcə şəxsiyyət kimi formalaşmaq istəyir, amma bunun üçün münbit şərait yoxdur. Münbit şərait ailədir. Ailə isə yoxdur. Bu çatışmazlığa Siril daxilində üsyan edir. O, üsyanın çox az hissəsi xaricə çıxır. Ona görə də əslində izləyici çox şey haqqında özü düşünməli olur. Filmin apafeozları da elə Sirillə bağlıdır. Sirilin həyatının sarsıldığı iki çox vacib epizod oldu: atasının ondan imtina etməsini ona bildirməsi və Sirilin ani ölüm yaşaması. Siril heç kimi köməyi olmadan yeni həyata qədəm qoydu. O, həyata ki, orada onu isti ailə mühitinin və şəfqətin, sevginin timsalında ülvi hisslər əhatələdi. Bütün bunları Siril atasından gözləsə də, nə qəribədir ki, tanımadığı bir mələk tərəfindən aldı. Beləliklə, atasının qəddarlığı nəticəsində, Sirilin uşaqlıq adlanan həyat mərhələsi sona çatdı.

Samanta və Siril

         Filmi birnəfəsə və geniş hisslər qammasında izlədim. Özündə ehtiva etdiyi kəskin sosial problemləri və şəxslərarası böhran epizodları çox əla təsvir olunmuş və psixoloji baxımdan lazımi hisslər aktyorlar tərəfindən yüksək səviyyədə ifadə edilmişdir. Filmin psixologiya və sosial münasibətlər baxımından yüksək dəyərə malik olduğunu düşünürəm. Texniki baxımdan, film yay fəslində təbii işıqlandırmada çəkilmişdir. Belə təbii filmlərin çox olmasını istərdim. Sadə və təbii. Yolun səs-küyü və Sirilin nəfəs alış-verişləri, məqsədə gedən yolu bizə təsvir edir və istənilən fon musiqisindən dəyərlidir (filmdə fon musiqisi demək olar ki yoxdur. Olanlar da çox qısadır.). Film çox sadə olsa da, 12 yaşlı uşağın əsrarəngiz daxili dünyasını gözlər önünə sərir. Fransız kinematoqrafiyası bir çox mövzuya həssas yanaşması ilə seçilir. Bravo Darden qardaşları. Bravo!