Gəzinti/ The Walk

1974-cü il. Filippe Petit (Philippe Petit) Dünya Ticarət Mərkəzi Qüllələri arasında kəndirin üstündə gəzmək arzusunu reallaşdırmaq üçün özünə əməlli-başlı komanda qurur. Bütün təhlükələrə, qəribə tərəddüdlərə və maneələrə baxmayaraq, Filippe öz arzusu uğrunda hər şeyi etməyə hazırdır. Tamamilə real şəxsiyyətə və hadisələrə əsaslanan film bizə müasir izləyicinin zövqünü qane edə biləcək həddə olan hazır məhsul təqdim edir. Öhdəmizə düşən yeganə şey belimizin arxasına yumşaq döşəkçə qoymaq və vizual axıntıya boyun əyməkdir. 

Həyat özü bəyəm nazik bir kəndirin üzərində gəzinti deyilmi? Bir səhv və cəmiyyət səni qoxuşmuş məhbəsə qapayır. Bir səhv və sən isti ocaqdan kənar düşürsən. Bir səhv və sənin adını hamı tanıyır. Sanki, cəmiyyət səni böyüdür və çox nazik bir ipin üstündə yeriməyə məcbur edir. Əslində cəmiyyət elə ipin özüdür. Sizdən tələb olunan yeganə şey balansı qorumaq və kəndirlə yola getməkdir. Bu metafora kənardan hər nə qədər mübaliğəli görünsə də mahiyyətin ideyasını çox yaxşı çatdırır. 

Filmdə xüsusilə xoşuma gələn məqam kəndirbazlar haqqında bir fakta əsaslanan və "Papa Rudi" adlı obraz tərəfindən Filippeyə deyilən nəsihət oldu: O adamlar tez-tez yıxılarlar ki, demək olar ki, təiynat nöqtəsinə çatmış sayılsınlar.  Onlar düşünürlər ki, yolu tamamlayıblar, amma əslində hələ də kəndirin üstündədirlər. Əgər üç addm qalmış özünü məqsədinə çatmış kimi hiss etsən, sən tələf olacaqsan. Bu pulsuz məsləhət idi. 

Həyatı yaşamaqla filmdə təsvir olunan kəndirbazlıq arasında analogiya quranda çox maraqlı nəticələrə gəldim:

- Kəndirbazlıqda psixologiya çox vacibdir. Diqqəti itirsən, balansı da itirəcəksən; 

- Arzulamağı bacar ki, məqsədlərinlə dünyaya səs sala biləsən;

- Düzgün insanlarla işlə ki, yalnız irəli gedəsən, geri yox;

- Qorxuları kəndirdən aşağıda saxla, yuxarıda sadəcə özün ol;

- Yalnız arzular sənin özünü özünə tanıtdırar, şübhələr isə səni başqalarına tanıtdıracaq;

- Qeyri-müəyyənlik bizim seçimlərimizə qədərki mərhələdə olan anlayışdır. Qəti olmaq kifayət edər ki, bütün buludlar yoxa çıxsın və əvəzinə sadəcə sənin üçün nəzərdə tutulmuş gözəl mənzərə peydə olsun.

Bütün bu nəticələrə şəxsən siz özünüz də filmin gözəl assistentliyi ilə əldə edə bilərsiniz. Ümumiyyətlə, yaxşı filmin və ya romanın ən əsas xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, o öz süjeti ilə izləyicilərdə də obrazların hiss və həyəcanlarını alışdıra bilir. Əgər bunu bacarmırsa, heç bir psixoloji körpü qurulmursa, izləyici sadəcə izləyici statusunda qalır ki, bu da ancaq insanın rasionallığına müraciət edən, xronometrajın irəliləməsi ilə də onun mental enerjisini azaldan bir şey olur. Razılaşaq ki, bu kifayət qədər pis təcrübə sayıla bilər. "Gəzinti"də isə izləyici bir an belə olsun dinamikadan kənarda qalmır. Buna sadəcə süjet icazə vermir. Bir maraqlı epizod digəri ilə əvəzlənir, konkretlik abstraktizmlə, rasionallıq isə xırda məişət absurdluqları ilə əlaqələndirilir. Adətən hər yerdə əsas obraz nə isə istəyir. Təbiidir ki, müəlliflər onun qarşısına çoxlu maneələr düzəcəklər, lakin məsələnin "üzüm"ü ondan ibarətdir ki, obraz sadəcə istədiyini istəməsin, həm də onun istədiyini biz də arzulayaq. Bax Filippe Petit obrazı Cozef Qordon Levittin (Joseph Gordon-Levitt) ifasında buna nail olmağı bacarır. 

Bir qədər də aktyor heyəti haqqında danışası olsaq filmi izlənməli edəcək əlavə səbəbləri də sadalamış olacağıq. Mənim Cozef Qordon-Levittə qarşı bir aktyor kimi heç bir xüsusi simpatiyam olmayıb, lakin "Gəzinti" bu paradiqmanı dəyişdirdi. Obrazın xüsusi tələbləri var idi və Cozef razılaşım ki, bunun öhdəsindən yaxşı gəlib. Etiraf edim ki, real Filippe Petitin həyat hekayəsini araşdırandan və onun real fotosunu görəndən sonra mənə aydın oldu ki, ortada müəyyən kontrastlar var, amma Cozef Qordon-Levit nə edibsə də, filmin uğuru naminə edib. Bu səbəbdən lazım olandan çox tələbkar olmağa ehtiyac yoxdur. Filippenin qız yoldaşı Enni, Şarlotta Le Bonun (Charlotte Le Bon) ifasında çox incə və estetik obraz kimi qarşımıza çıxır. Bir-birilərinə uyğunluq filmə xoş atmosfer qatıb. Ben Kinqslinin (Ben Kingsley) dəstəkləyici rolda olması, lakin mühüm obrazlardan birinə imza atması da uğurlu aktyor işinin simptomlarındandır. 

Nəticə: Özünü müasir insan hesab edən film həvəskarları, məncə filmi izləsələr peşman olmazlar. Ən əsası darıxdırıcılıq, sönüklük və ya digər mənfi izləyici təcrübəsi yaradacaq məqamlar filmə yaddır. Arzularımızın şəxsiyyətimizi, kimliyimizi necə formalaşdırdığını, ətrafımızdakı insanların necə arzularımıza isindiyini, iradənin hər şeyə qalib gəldiyini, təslim olmamağın həyatda əsas şərt olduğunu və  maddi və mənəvi dəstəyin vacibliyi çox gözəl əks olunub.